Sử dụng pin lithium-ion xe điện hiệu quả và tránh cháy nổ

Theo Cục Cảnh sát PCCC và CNCH, Việt Nam đang có tỷ lệ người dân sử dụng xe điện (ô tô điện, xe đạp điện, xe máy điện...) gia tăng và phổ biến. Hiện nay, xe điện sử dụng các loại ắc quy, pin, chủ yếu là loại pin lithium-ion.

Bên cạnh những tiện ích của loại phương tiện này, có nhiều vấn đề được quan tâm, trong đó có nguy cơ cháy, nổ từ chính hệ thống điện của xe. Thời gian qua, trên thế giới và tại Việt Nam đã xảy ra nhiều vụ cháy xe điện, gây thiệt hại nghiêm trọng về người và tài sản.

Sử dụng hiệu quả và đúng cách

Một trong những yếu tố quan trọng để phòng chống cháy nổ ắc-quy, pin lithium-ion chính là hiểu rõ nguyên lý hoạt động và sử dụng đúng cách, đặc biệt là thói quen sạc pin.

Khi ắc quy, pin có dấu hiệu phù, nứt… cần thay thế ắc quy, pin mới. Bởi pin lithium-ion dễ bị hỏng khi va đập mạnh hoặc biến dạng. Việc tiếp tục sử dụng những loại pin, ắc-quy như vậy sẽ ảnh hưởng đến kết cấu cũng độ chịu nhiệt của pin.

Sau khi sử dụng phải chờ bình điện nguội khoảng 20 phút rồi mới bắt đầu sạc, không sạc ngay sau khi chạy xe, không sạc quá 8 giờ liên tục. Nếu lâu không dùng xe, nên sạc ắc-quy, pin đầy rồi tháo rời khỏi xe; không để ắc quy, pin ở khu vực nóng, ẩm. Ngừng sạc điện trước khi ra khỏi nhà hoặc đi ngủ, tuyệt đối không sạc qua đêm và không có người lớn hoặc trẻ em ở nhà.

Sạc điện ở nơi khô ráo thoáng mát, khi sạc trong phòng cần tránh nơi kín đảm bảo điều kiện thông thoáng gió tốt trong điều kiện nhiệt độ từ 0 - 35^oC. Khi sạc điện không để xe, ắc quy, pin, bộ sạc bên trên hoặc gần các vật dụng, hàng hóa dễ cháy, nổ gần nguồn lửa, nguồn nhiệt, thiết bị sinh lửa sinh nhiệt. Trong quá trình sạc điện phải thường xuyên kiểm tra để kịp thời phát hiện, xử lý ngay khi có sự cố.

Không tự ý thay đổi kết cấu xe, không lắp thêm phụ kiện hay thiết bị tác động đến hệ thống dây dẫn và nguồn điện của xe (thiết bị không tương thích, chênh lệch nguồn điện có thể gây xung đột làm ắc quy, pin phát nổ). Pin lithium-ion có giới hạn tuổi thọ và sẽ cần thay thế sau một thời gian sử dụng. Do đó cần thực hiện chế độ kiểm tra, bảo dưỡng định kì theo khuyến cáo của nhà sản xuất.

Cách chữa cháy khi nổ pin lithium-ion

Theo một cán bộ PCCC có kinh nghiệm hơn 20 năm tại TP.HCM, đối với pin sạc xe điện, điện thoại khi xảy ra cháy nổ cần lưu ý không nên sử dụng nước để dập lửa.

Ngay khi xảy ra cháy, việc đầu tiên là cúp cầu dao điện. Ngay sau đó, sử dụng bình PCCC chứa khí CO2 xịt trực tiếp vào nguồn cháy. Khí CO2 có thể dập tắt đám cháy nhanh mà không làm hư hỏng các thiết bị điện. Với cách dùng bình chữa cháy khí CO2 có thể khó dập hơn cháy thông thường vì cháy do phản ứng hóa học bên trong pin nhưng cách dập lửa này có thể chống cháy lan hay bùng to hơn nếu xịt đúng vào gốc lửa.

Trường hợp không có bình khí CO2 thì có thể dùng bình PCCC dạng bột. Chúng ta cần lưu ý, bình dạng bột có thể làm hỏng mạch của thiết bị điện tử; do đó, trường hợp liên quan hệ thống điện tử giá trị cao cần cân nhắc.

Tình huống không có bình chữa cháy trong nhà, sau khi chắc chắn là đã ngắt điện, nếu đám cháy còn nhỏ có thể dùng khăn lớn hoặc tấm vải nhúng nước chụp nguồn lửa để phòng cháy lan, cháy lớn và nhanh chóng gọi cảnh sát PCCC.

Cảnh sát chữa cháy lưu ý: "Tuyệt đối không tạt nước vào nguồn cháy khi chưa ngắt cầu dao điện vì có khả năng bị điện giật. Với đám cháy do xăng dầu khi gặp nước cũng có thể cháy lan, nguy hiểm cho người chữa. Mỗi nhà cần phải trang ngay bị bình chữa cháy ở trong nhà, đó là kỹ năng ban đầu để bảo đảm an toàn".

Theo lý giải của cảnh sát chữa cháy, mặc dù điện thoại, máy tính bảng cũng được trang bị pin lithium-ion nhưng các vụ cháy nổ do pin của các thiết bị này được dập dễ dàng hơn và gây hậu quả ít nghiêm trọng hơn so với cháy nổ pin sạc xe máy điện do dung lượng pin nhỏ hơn. Các vụ cháy có nguyên nhân từ pin lithium-ion cháy là do phản ứng hóa học của các chất bên trong cấu tạo pin.

Đối với ô tô điện

Sạc tại những trạm sạc xe điện dành cho ô tô đã được cấp phép hoặc sử dụng bộ sạc tại nhà bảo đảm an toàn PCCC theo hướng dẫn của nhà sản xuất.

Các trạm sạc điện phải được duy trì yêu cầu về giải pháp ngăn cháy, chống cháy cháy lan đối với các khu vực xung quanh và trang bị phương tiện về PCCC.

Thường xuyên kiểm tra, bảo trì, bảo dưỡng các thiết bị, hệ thống điện, phương tiện PCCC tại trạm sạc để kịp thời phát hiện, thay thế các thiết bị hư hỏng trong quá trình hoạt động.